Als de winter nadert, veranderen niet alleen onze kleding en het weer, maar ook onze voedingsbehoeften. Kortere dagen en minder zonlicht hebben een directe invloed op ons lichaam, met name op de aanmaak van bepaalde vitamines. Ook in de donkere tijd van het jaar blijft een evenwichtige voeding de beste basis voor gezondheid en welzijn. Voedingssupplementen kunnen daarbij een zinvolle aanvulling zijn op voorwaarde dat ze gericht en verantwoord worden gebruikt.
Vitamine D-tekort en suppletie
Vitamine D is in de winter het meest besproken voedingssupplement. In Midden-Europa is de zonnestraling in de maanden oktober tot maart meestal te zwak om via de huid voldoende vitamine D aan te maken. Het Duitse Federale Instituut voor Risicobeoordeling wijst erop dat ongeveer 80 tot 90 procent van de vitamine D-behoefte normaal gesproken door het lichaam zelf wordt aangemaakt, maar dat dit in de donkere tijd van het jaar soms niet voldoende is. Een tekort aan vitamine D kan vooral bij ouderen een risico vormen voor botzwakte, verhoogd valgevaar en verminderde spierkracht. Er zijn ook aanwijzingen dat de vitamine een rol speelt bij verschillende immuunfuncties, maar de gegevens daarover zijn niet eenduidig.
Voor volwassenen bij wie de lichaamseigen vitamine D-productie niet volstaat, adviseert de Duitse Vereniging voor Voeding een dagelijkse inname van 20 microgram vitamine D, wat overeenkomt met ongeveer 800 internationale eenheden. Tot de betrokkenen behoren bijvoorbeeld ouderen, mensen met een donkere huidskleur of mensen die niet of alleen met volledig bedekte huid buiten verblijven. Suppletie moet in overleg met een arts plaatsvinden en idealiter gebaseerd zijn op een gemeten bloedspiegel, want zowel een tekort als een teveel aan vitamine D kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en het Duitse Federale Instituut voor Risicobeoordeling hanteren een aanvaardbare maximumhoeveelheid van 100 microgram per dag, wat overeenkomt met ongeveer 4000 internationale eenheden. Deze grens mag niet worden overschreden, omdat een te hoge inname kan leiden tot een verhoogd calciumgehalte en andere complicaties.
Welke vitamines, voedingsstoffen en sporenelementen zijn verder nog belangrijk?
Naast vitamine D spelen ook andere micronutriënten een belangrijke rol in de winter. Zo wordt vitamine C vaak in verband gebracht met een verbeterde infectietolerantie, hoewel een preventieve hoge dosering over het algemeen niet wordt aanbevolen. Zink draagt bij aan de normale werking van het immuunsysteem en kan bij een aangetoond tekort zinvol worden aangevuld. Het nut van suppletie met omega-3-vetzuren, bijvoorbeeld uit vis- of algenolie, wordt besproken vanwege hun ontstekingsremmende eigenschappen, vooral in de donkere tijd van het jaar. Ook sporenelementen zoals ijzer, selenium of magnesium kunnen relevant zijn voor bepaalde groepen mensen, zoals vegetariërs, sporters of ouderen. Hier is echter een medische evaluatie voorafgaand aan de inname essentieel.
Probiotica en een darmvriendelijk dieet krijgen steeds meer aandacht, omdat het microbioom een rol speelt bij de afweer en ontstekingsregulatie. Een gerichte inname via gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, kefir of melkzuurgefermenteerde groenten kan een ondersteunende werking hebben. Ook daarbij geldt: supplementen moeten weloverwogen worden ingenomen en indien mogelijk op advies van een arts.
Wat betekent dat nu voor mijn dagelijks leven?
In het dagelijks leven is het belangrijk om gevarieerd en voedzaam te eten. De consumptie van vette zeevis zoals zalm of haring kan bijdragen aan de inname van vitamine D en omega-3-vetzuren. Peulvruchten, volkorenproducten, noten en zaden leveren waardevolle mineralen en vezels. Ook in de winter is er een grote verscheidenheid aan verse groenten en fruit beschikbaar, waarvan bewust gebruik moet worden gemaakt. Verse kruiden en specerijen geven niet alleen smaak, maar bevatten vaak ook secundaire plantstoffen die goed zijn voor de gezondheid.
Voedingssupplementen zijn geen vervanging voor een evenwichtige voeding, maar kunnen onder bepaalde omstandigheden een ondersteunende werking hebben. Het is van cruciaal belang om de behoefte individueel te beoordelen, idealiter door middel van een medisch onderzoek. Wie regelmatig medicijnen inneemt, moet rekening houden met mogelijke interacties en de suppletie afstemmen met medisch personeel.
De donkere tijd van het jaar brengt bijzondere uitdagingen met zich mee – zowel voor het immuunsysteem als voor de algemene vitaliteit. Met een bewuste voeding en eventueel gerichte supplementen kan echter veel worden gedaan om gezond en sterk de winter door te komen.
De mediteo-app kan u daarbij in het dagelijks leven ondersteunen door u te helpen bij het documenteren van de inname van supplementen, u te herinneren aan regelmatige bloedcontroles of via THERAFOX PATIENT informatie te geven over mogelijke interacties met uw medicijnen. Zo houdt u ook in de donkere tijd van het jaar uw gezondheid in de gaten – veilig en betrouwbaar.
Bronnen
- Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR). Aktualisierung 2023: Höchstmengenvorschläge für Vitamin D in Lebensmitteln inklusive Nahrungsergänzungsmitteln. 2023. https://www.bfr.bund.de/cm/343/aktualisierung-2023-hoechstmengenvorschlaege-fuer-vitamin-d-in-lebensmitteln-inklusive-nahrungsergaenzungsmitteln.pdf
- Deutsche Gesellschaft für Ernährung (DGE). Referenzwerte Vitamin D. https://www.dge.de/wissenschaft/referenzwerte/vitamin-d
- Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR). Nahrungsergänzungsmittel mit Vitamin D – sinnvoll oder überflüssig? https://www.bfr.bund.de/veroeffentlichung/nahrungsergaenzungsmittel-mit-vitamin-d-sinnvoll-oder-ueberfluessig
- Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR). Einnahme hoher Einzeldosen Vitamin D – gesundheitliche Risiken. https://www.bfr.bund.de/stellungnahme/einnahme-hoher-einzeldosen-vitamin-d-ueber-nahrungsergaenzungsmittel-im-abstand-von-tagen-oder-wochen-birgt-gesundheitliche-risiken
- Weßels I, Fischer HJ, Rink L. Dietary and Physiological Effects of Zinc on the Immune System. Annual Review of Nutrition. 2021;41:133–175. annurev-nutr-122019-120635.pdf
- Roohani N, Hurrell R, Kelishadi R, Schulin R. Zinc and its importance for human health: An integrative review. J Res Med Sci. 2013 Feb;18(2):144–157. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3724376
- Prasad AS. Zinc in human health: effect of zinc on immune cells. Mol Med. 2008 May-Jun;14(5-6):353–357. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2277319
- Jayawardena R et al. Zinc intake and health outcomes: an umbrella review. Front Nutr. 2022 Apr 25;9:798078. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnut.2022.798078/full
- Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR). Vitamin D: Einnahme hochdosierter Nahrungsergänzungsmittel unnötig. 2021. https://www.bfr.bund.de/cm/343/vitamin-d-einnahme-hochdosierter-nahrungsergaenzungsmittel-unnoetig.pdf
- Deutsche Gesellschaft für Ernährung (DGE). Vitamin D und Prävention ausgewählter chronischer Krankheiten. https://www.dge.de/fileadmin/dok/wissenschaft/stellungnahmen/DGE-Stellungnahme-VitD-210803.pdf
- Robert Koch-Institut (RKI). Vitamin D – Fakten und Bewertungen. Stand März 2025. https://www.rki.de/DE/Themen/Gesundheit-und-Gesellschaft/Gesundheitliche-Einflussfaktoren-A-Z/V/Vitamin-D/vitamin-d-node.html
Terug naar de blog.